Hispania onder de Romeinen: Twee Eeuwen van Oorlog en Overwinning

De verovering van Spanje door de Romeinen is een verhaal van bloedige veldslagen, bittere weerstand en politieke intriges. Wat we vandaag de dag als Spanje kennen, stond toen bekend als Hispania, een gebied bevolkt door diverse stammen, waaronder de Keltiberiërs, Lusitaniërs en de Iberiërs. Maar hoe kwam het dat de Romeinen, aanvankelijk een stadstaat aan de oevers van de Tiber, dit ruige en diverse gebied in hun rijk konden opnemen?

Rome en Carthago: de eerste stap naar Hispania

Het begin van de Romeinse aanwezigheid in Hispania startte niet met een vooropgezet plan om de regio te veroveren. In plaats daarvan kwamen de Romeinen in Hispania terecht als gevolg van hun langdurige vijandschap met Carthago. De Carthagers, die vanuit hun thuisbasis in Noord-Afrika een groot handelsimperium hadden opgebouwd, hadden grote delen van het Iberisch schiereiland onder hun controle. Het was een bron van rijkdom, vooral vanwege de mijnen vol zilver en andere metalen.

In de Tweede Punische Oorlog (218-201 v.Chr.) werd Hispania een belangrijk slagveld. De beroemde Carthaagse generaal Hannibal gebruikte het gebied als basis voor zijn beruchte invasie van Italië, waarbij hij met zijn leger en olifanten de Alpen overstak. Terwijl Hannibal in Italië huishield, stuurde Rome legers naar Hispania om de Carthagers daar te verzwakken en hun bron van inkomsten af te snijden.

De Romeinse strijd tegen de Carthagers

In 218 v.Chr. arriveerde het eerste Romeinse leger onder leiding van Gnaius Cornelius Scipio in Hispania. De strijd tegen de Carthagers was hard en langdurig, maar de Romeinen boekten langzaam vooruitgang. In 209 v.Chr. nam Publius Cornelius Scipio (later Scipio Africanus genoemd) de strategisch belangrijke Carthaagse stad Carthago Nova in, gelegen aan de zuidoostkust van het schiereiland. Dit was een keerpunt in de oorlog. Uiteindelijk werden de Carthagers verdreven, en na de nederlaag van Hannibal in 201 v.Chr. was Carthago geen serieuze macht meer in Hispania.

Maar hoewel de Carthagers verslagen waren, betekende dat niet dat Rome nu automatisch de baas was over het gebied.

Oorlog met de inheemse stammen

De inheemse bevolking van Hispania was niet van plan zich zomaar over te geven. De Romeinen stonden nu voor de uitdaging om de Keltiberische stammen in het binnenland en de Lusitaniërs in het westen te onderwerpen. Wat volgde waren tientallen jaren van oorlog, waarin de Romeinen keer op keer geconfronteerd werden met hevig verzet.

Een van de beroemdste episodes uit deze periode was de opstand van de Lusitaniërs onder leiding van Viriathus. Vanaf 147 v.Chr. leidde hij een guerrillaoorlog tegen de Romeinse legioenen en behaalde meerdere overwinningen. Zijn kennis van het terrein en zijn gebruik van verrassingsaanvallen maakte hem een geduchte vijand. Pas na jaren van strijd wisten de Romeinen hem te verslaan, en dat niet eens op het slagveld. Viriathus werd verraden en vermoord door eigen mensen, omgekocht door de Romeinen.

De val van Numantia

Een ander hoogtepunt in de verovering van Hispania was de belegering van Numantia, een stad in het hart van het Keltiberische gebied. In 134 v.Chr. stuurde Rome Scipio Aemilianus, een kleinzoon van Scipio Africanus, naar Hispania om de opstandige stad in te nemen. Na een langdurige belegering gaven de uitgehongerde inwoners zich over, maar velen pleegden liever zelfmoord dan in Romeinse slavernij te leven. De val van Numantia markeerde het einde van de georganiseerde Keltiberische weerstand.

Pacificatie en romanisering

De verovering van Hispania was een van de langste en bloedigste campagnes in de geschiedenis van de Romeinse Republiek. Maar rond het begin van de 1e eeuw v.Chr. hadden de Romeinen eindelijk het grootste deel van het schiereiland onder controle. Toch was het gebied nog verre van volledig pacificeren. Er zouden nog decennia van opstanden en conflicten volgen, vooral in het noordwesten, in het gebied dat we nu kennen als Galicië en Asturië.

De Romeinen begonnen ondertussen aan een proces van romanisering. Dit betekende dat de lokale bevolking langzaam de Romeinse cultuur, wetten, taal en infrastructuur overnam. Steden zoals Corduba (het huidige Córdoba) en Tarraco (het huidige Tarragona) bloeiden op onder Romeins bestuur, en Romeinse wegen en aquaducten verbonden het hele schiereiland.

De erfenis van de Romeinen in Hispania

Hispania zou uiteindelijk een van de rijkste provincies van het Romeinse Rijk worden, beroemd om zijn landbouwproducten zoals olijfolie, wijn en graan. Maar misschien nog belangrijker was het feit dat het gebied enkele van de machtigste Romeinse keizers zou voortbrengen, zoals Trajanus en Hadrianus, die beiden uit Hispania afkomstig waren.

De verovering van Hispania was niet snel of gemakkelijk. Het kostte Rome bijna twee eeuwen van bloedvergieten, verraad en diplomatie om het hele schiereiland onder controle te krijgen. Maar het resultaat was dat Hispania een integraal onderdeel werd van het Romeinse Rijk en een blijvende erfenis naliet in de cultuur, taal en geschiedenis van Spanje.