Het Saaroffensief: Toen Frankrijk Duitsland Aanviel… en Faalde

In september 1939, terwijl de wereld zich richtte op de Duitse invasie van Polen, ondernamen de Fransen een militaire operatie die je misschien minder goed kent: de Franse invasie van Duitsland. Hoewel het eerder een schuchtere aanval was dan een grote offensieve operatie, werd het gezien als een cruciale kans om Hitlers regime vroeg te raken. Maar waarom mislukte deze aanval, en wat waren de gevolgen van deze actie?

De situatie aan het westelijke front

Op 1 september 1939 viel Duitsland Polen binnen, wat de directe aanleiding was voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Frankrijk en Groot-Brittannië verklaarden vrijwel onmiddellijk de oorlog aan Duitsland, maar ze stonden voor een dilemma. Duitsland had zijn belangrijkste legers ingezet in Polen, wat betekende dat het westen van Duitsland relatief zwak verdedigd werd. De Franse opperbevelhebber, generaal Maurice Gamelin, zag dit als een mogelijkheid om het Duitse Rijnland binnen te vallen, waar slechts een handvol Duitse eenheden gestationeerd was.

Gamelin had de beschikking over het grootste leger van Europa, en in theorie had Frankrijk, samen met Groot-Brittannië, een strategisch voordeel. Het plan was om een offensief te lanceren tegen de zogenaamde “Westwall”, beter bekend als de Siegfriedlinie, een Duitse verdedigingslinie aan de Frans-Duitse grens. Dit zou Duitsland dwingen om troepen weg te halen uit Polen en een tweefrontenoorlog aan te gaan, een situatie die Hitler wilde vermijden.

Het Saaroffensief

Op 7 september 1939, slechts zes dagen na de Duitse inval in Polen, begon Frankrijk met een beperkt offensief in het Saarland, een industriële regio in Duitsland. Het “Saaroffensief”, zoals het genoemd wordt, was echter niet de grootschalige aanval waar velen op hadden gehoopt. Ongeveer elf Franse divisies staken de grens over en bewogen zich langzaam richting de Duitse posities.

Wat je moet begrijpen is dat de Fransen voorzichtig waren, misschien zelfs te voorzichtig. Ondanks het feit dat ze numeriek superieur waren, en de Duitse troepen aan het westelijke front zwak en onvoldoende bewapend waren, kozen de Fransen ervoor om in een trage, voorzichtige opmars slechts enkele kilometers in Duitsland door te dringen. Ze namen een paar kleine dorpjes in, maar stuitten al snel op de Siegfriedlinie en wachtten toen op verdere instructies.

De Siegfriedlinie: een mythe?

De Siegfriedlinie werd vaak gepresenteerd als een ondoordringbare verdedigingsmuur, maar in 1939 was dat eigenlijk een illusie. Veel van de bunkers en verdedigingswerken waren nog in aanbouw, en het Duitse leger was niet in staat om het gebied zwaar te verdedigen. In feite hadden de Fransen de mogelijkheid om door te breken, vooral omdat het Duitse leger volledig gefocust was op de campagne in Polen. Maar die kans werd niet gegrepen.

Waarom? De Franse legerleiding was nog steeds sterk beïnvloed door de trauma’s van de Eerste Wereldoorlog. De bloedbaden van de loopgravenoorlog zaten vers in het geheugen, en de Fransen waren huiverig voor grote offensieve bewegingen. In plaats daarvan vertrouwden ze op hun defensieve doctrines, vooral de Maginotlinie, de enorme Franse verdedigingslinie die was gebouwd om een Duitse aanval af te weren.

De val van Polen en de terugtrekking

Ondertussen verliep de Duitse Blitzkrieg in Polen veel sneller dan verwacht. In slechts een paar weken tijd verpletterden de Duitse troepen het Poolse verzet, en op 27 september 1939 viel Warschau. Met de val van Polen konden de Duitsers hun troepen herpositioneren naar het westen.

Op 17 september, nog voordat Polen officieel verslagen was, begon de Franse opmars al te vertragen. Op die datum gaf Gamelin het bevel om zich terug te trekken naar de oorspronkelijke verdedigingsposities achter de Maginotlinie. Het Saaroffensief werd beëindigd zonder noemenswaardige gevechten, en de Fransen hadden zich uiteindelijk slechts zo’n acht kilometer in Duitsland begeven. Tegen oktober 1939 waren alle Franse troepen weer teruggetrokken, en het westelijk front werd stil.

De gevolgen van het falen

Het mislukken van de Franse invasie van Duitsland was een gemiste kans van ongekende proporties. Als de Fransen in september 1939 agressiever waren opgetreden, hadden ze mogelijk door de Siegfriedlinie kunnen breken en Duitsland kunnen dwingen om een tweefrontenoorlog te voeren terwijl hun oostelijke leger vastzat in Polen. Dit had de oorlog aanzienlijk kunnen verkorten.

Maar in plaats daarvan kwam er een periode van relatieve rust aan het westelijke front, de zogenaamde “Schemeroorlog” (of “Phoney War”). Gedurende deze maanden deden zowel de Fransen als de Britten niets noemenswaardigs tegen Duitsland, terwijl Hitler zijn leger herorganiseerde en plannen smeedde voor de Blitzkrieg tegen Frankrijk.

Conclusie

De Franse invasie van Duitsland in 1939 was een klein hoofdstuk in de vroege fase van de Tweede Wereldoorlog, maar het illustreert goed de aarzelende strategie van Frankrijk en Groot-Brittannië in die cruciale beginmaanden. De kans om Duitsland al vroeg in de oorlog aan te vallen en mogelijk te verzwakken, werd gemist. In plaats daarvan volgde in 1940 een catastrofale Duitse aanval die de Franse verdediging volledig zou overrompelen.

De geschiedenis zit vol met “wat als”-scenario’s, en de Franse invasie van 1939 is er zeker een van. Wat als de Fransen hadden doorgezet? Wat als ze hun numerieke superioriteit hadden benut? Die vragen zullen we nooit volledig kunnen beantwoorden, maar de gevolgen van hun aarzelende optreden zijn duidelijk zichtbaar in de rest van de oorlog.