Het Gulf of Tonkin Incident: Hoe een Aanval de Escalatie van de Vietnamoorlog Aanjaagde

In augustus 1964 werd de wereld geconfronteerd met een gebeurtenis die niet alleen de Verenigde Staten diep zou betrekken in de Vietnamoorlog, maar ook de loop van de 20e eeuwse geopolitiek zou veranderen. Het Gulf of Tonkin incident, een vermeende aanval op Amerikaanse schepen door Noord-Vietnamese torpedoboten, zou de aanleiding vormen voor een escalatie die miljoenen levens zou kosten. Maar hoe ontstond deze crisis, en wat was de werkelijke aard van het incident?

De achtergrond van de Vietnamoorlog

In de vroege jaren 60 was de situatie in Vietnam gespannen. Noord-Vietnam, onder leiding van de communistische Ho Chi Minh, streed tegen Zuid-Vietnam, dat werd gesteund door de Verenigde Staten. De VS was vastbesloten om de verspreiding van het communisme tegen te gaan, in lijn met de zogenaamde “Dominotheorie” die suggereerde dat als één land in Zuidoost-Azië communistisch zou worden, andere landen in de regio zouden volgen.

De VS had zich al begonnen te mengen in de Vietnamese burgeroorlog, maar de militaire betrokkenheid was nog relatief beperkt. Dat zou echter veranderen na de gebeurtenissen in de Golf van Tonkin.

Het incident van 2 augustus 1964

Op 2 augustus 1964 werd het Amerikaanse destroyerschip USS Maddox aangevallen door drie Noord-Vietnamese torpedoboten in de wateren van de Golf van Tonkin, net buiten de kust van Noord-Vietnam. Het was een kort, maar intens gevecht. De Maddox was in de regio op een zogenaamde “verkenningsmissie” voor de Amerikaanse marine, die regelmatig operaties uitvoerde om Noord-Vietnam te bespioneren. Na de aanval meldde de Maddox dat het schip geen schade had opgelopen en dat het de aanvallers had afgeslagen.

Dit incident zou al genoeg stof tot nadenken zijn geweest, maar het zou pas echt escalerende gevolgen hebben door wat er twee dagen later gebeurde.

Het incident van 4 augustus 1964

Op 4 augustus 1964 meldde de Amerikaanse marine dat een tweede aanval op de USS Maddox en een ander schip, de USS Turner Joy, had plaatsgevonden. Dit keer, volgens de Amerikaanse rapporten, waren de schepen meerdere keren door Noord-Vietnamese torpedoboten aangevallen. De VS reageerde met vuurbeschietingen en het inzetten van luchtaanvallen. President Lyndon B. Johnson was vastbesloten om te reageren op deze vermeende provocatie, en een paar dagen later vroeg hij het Congres om goedkeuring voor militair ingrijpen in Vietnam.

Het probleem was echter dat de details van het incident niet helemaal klopten. Wat was er precies gebeurd op 4 augustus? De informatie was verwarrend, en later bleek dat de aanvallen mogelijk helemaal niet hadden plaatsgevonden zoals werd gemeld. Een aantal weken na het incident werd duidelijk dat de Amerikaanse radarsystemen de aanvallen misschien verkeerd hadden geïnterpreteerd. Het bleek zelfs dat sommige van de meldingen van aanvallen op 4 augustus niet op feiten waren gebaseerd, maar op technische fouten of misinterpretaties van de gegevens.

De gevolgen: Escalatie van de Vietnamoorlog

Toch was het voor de Amerikaanse regering voldoende om door te zetten. Op basis van de aanvallen vroeg Johnson het Congres om een resolutie die hem de autoriteit gaf om militaire actie te ondernemen in Vietnam zonder een formele oorlogsverklaring. Het Congres stemde unaniem in met de zogenaamde Gulf of Tonkin Resolutie, die Johnson de volledige macht gaf om te handelen in Vietnam. Dit betekende effectief een onmiddellijke escalatie van de Amerikaanse betrokkenheid in de oorlog.

De resolutie werd de basis voor de grotere Amerikaanse militaire inzet in Vietnam. Binnen een jaar werden tienduizenden Amerikaanse troepen naar Vietnam gestuurd, en het aantal militaire operaties groeide snel. Het zou het begin zijn van een langdurige, bloedige oorlog die meer dan een decennium zou duren.

De nasleep en de onthullingen

Jaren later, na de Vietnamoorlog, werd de waarheid over het Gulf of Tonkin incident steeds duidelijker. In 1971 kwamen de Pentagon Papers aan het licht, documenten die aantoonden dat de Amerikaanse regering al in 1964 had geweten dat de aanvallen misschien niet waren zoals ze waren gepresenteerd. Het incident werd door de VS gebruikt als rechtvaardiging voor de oorlog, maar de werkelijke omstandigheden werden verborgen gehouden voor het publiek.

De gebeurtenissen rondom het Gulf of Tonkin incident bleken een keerpunt te zijn in de geschiedenis van de Amerikaanse betrokkenheid in Vietnam. Niet alleen gaf het een excuus voor de militaire escalatie, maar het leidde ook tot een grotere vertrouwenscrisis in de Amerikaanse regering. Veel Amerikanen begonnen zich af te vragen of hun regering de waarheid had verteld over de oorzaken en het verloop van de oorlog.