Hoe Australië strengere wapenwetten invoerde na een tragedie

Australië wordt vaak genoemd als voorbeeld van hoe strengere wapenwetten succesvol kunnen zijn. Maar hoe heeft dit land zijn wapens weten te verbieden? Wat was de aanleiding en hoe reageerde de bevolking? Dit is het verhaal van de hervormingen die volgden op een van de dodelijkste massaschietpartijen in de geschiedenis van Australië.

Het keerpunt kwam op 28 april 1996 in Port Arthur, een populaire toeristische plek in Tasmanië. Een schutter, gewapend met semi-automatische wapens, opende het vuur en vermoordde 35 mensen, terwijl hij er 23 verwondde. Het was een ongekende tragedie die het hele land schokte.

Australië kende al enkele wapenwetten, maar de regels waren sterk gefragmenteerd. Elke deelstaat had zijn eigen wetten, waardoor het relatief eenvoudig was om wapens te kopen. De schutter in Port Arthur had zijn wapens legaal verkregen, ondanks eerdere signalen van mentale instabiliteit.

De snelle reactie van de overheid

Binnen enkele weken na de tragedie nam de Australische overheid, onder leiding van premier John Howard, drastische maatregelen. De regering introduceerde het National Firearms Agreement (NFA), een landelijke wet die de wapenregels enorm aanscherpte. Dit akkoord had als doel om de toegang tot vuurwapens drastisch te beperken en te standaardiseren in alle deelstaten en territoria.

Onder het NFA werden semi-automatische en automatische wapens verboden, en er werden strikte eisen gesteld aan de aankoop en het bezit van vuurwapens. Kopers moesten voortaan een vergunning aanvragen, een grondige achtergrondcontrole ondergaan en een geldige reden opgeven om een wapen te bezitten (zelfverdediging werd daarbij niet geaccepteerd).

De terugkoopregeling

Een van de meest ingrijpende onderdelen van de nieuwe wetgeving was de nationale terugkoopregeling. De overheid bood wapenbezitters een financiële vergoeding om hun verboden wapens vrijwillig in te leveren. Deze regeling was verplicht voor semi-automatische wapens die nu illegaal waren geworden.

Tussen 1996 en 1997 werden ongeveer 650.000 wapens verzameld en vernietigd. Voor een land met destijds 18 miljoen inwoners was dat een aanzienlijke hoeveelheid. De kosten van het programma werden grotendeels gefinancierd door een tijdelijke belastingverhoging.

Controverse en acceptatie

De hervormingen kregen brede steun, maar ook weerstand. Vooral op het platteland, waar vuurwapens vaak een onderdeel van het dagelijks leven waren, was er veel kritiek. Wapenlobbygroepen vreesden dat de nieuwe regels hun vrijheden aantastten. Toch bleef premier Howard standvastig en benadrukte hij dat deze maatregelen noodzakelijk waren om nieuwe tragedies te voorkomen.

Hoewel de nieuwe wetgeving aanvankelijk verdeeldheid zaaide, blijkt uit onderzoek dat de meeste Australiërs de hervormingen uiteindelijk steunden. Het wapenbezit in Australië nam af, en studies toonden aan dat er sindsdien geen enkele massaschietpartij meer heeft plaatsgevonden waarbij vijf of meer mensen zijn gedood.

De erfenis van het wapenverbod

Australië’s aanpak wordt nog steeds wereldwijd besproken, vooral in landen waar massaschietpartijen vaker voorkomen. De strenge wapenwetten en de succesvolle implementatie van het NFA zijn een belangrijk voorbeeld van hoe een land kan reageren op een tragedie met blijvende verandering.