De Chinese Burgeroorlog en de Opkomst van Mao Zedong: Van Chaos naar Communistische Triomf
De Chinese Burgeroorlog was een van de meest invloedrijke conflicten van de 20e eeuw en resulteerde in de oprichting van de Volksrepubliek China in 1949. Deze oorlog was het hoogtepunt van jarenlange spanningen tussen de nationalisten van de Kwomintang (KMT), onder leiding van Chiang Kai-shek, en de communisten van de Chinese Communistische Partij (CCP), geleid door Mao Zedong. Het conflict vormde niet alleen de toekomst van China, maar had ook grote gevolgen voor de rest van de wereld tijdens de Koude Oorlog.
De wortels van het conflict
De oorsprong van de Chinese Burgeroorlog ligt in de instabiliteit van het China aan het begin van de 20e eeuw. Het eeuwenoude keizerrijk kwam in 1911 ten val met de Xinhai-revolutie, waarbij de Qing-dynastie werd afgezet. Wat volgde was een periode van politieke chaos, waarin verschillende krijgsheren om de controle over het land streden. De Kwomintang, onder leiding van Sun Yat-sen, streefde naar een verenigd China onder een republikeinse regering.
Tegelijkertijd ontstond er een rivaliserende beweging: de CCP, geïnspireerd door de Russische Revolutie van 1917. Gedreven door het Marxisme, geloofden de communisten in een revolutie van de boerenklasse om het land te bevrijden van feodalisme en imperialisme. De KMT en de CCP sloten in 1923 tijdelijk een bondgenootschap om de warlords te verslaan en China te verenigen. Dit was echter een ongemakkelijke samenwerking.
Wie is wie
Mao Zedong: Leider van de Chinese Communistische Partij die China in 1949 omvormde tot een communistische staat en verantwoordelijk was voor radicale hervormingen zoals de Grote Sprong Voorwaarts en de Culturele Revolutie.
Sun Yat-sen: Grondlegger van de Republiek China en oprichter van de Kwomintang, die de revolutie leidde die in 1911 de Qing-dynastie omverwierp; hij wordt gezien als de "Vader van de Chinese Republiek".
Chiang Kai-shek: Leider van de Kwomintang die na de dood van Sun Yat-sen de leiding overnam en tegen de communisten vocht in de Chinese Burgeroorlog; hij vluchtte naar Taiwan na zijn nederlaag in 1949.De breuk tussen de KMT en de CCP
De samenwerking duurde niet lang. In 1927, na de succesvolle Noordelijke Veldtocht waarbij veel gebieden van de krijgsheren werden veroverd, draaide Chiang Kai-shek zich tegen zijn communistische bondgenoten. Tijdens het Bloedbad van Shanghai werden duizenden communisten en hun sympathisanten door de KMT vermoord. Dit markeerde het begin van het open conflict tussen de KMT en de CCP.
Mao Zedong, een jonge revolutionair binnen de CCP, begon in deze periode op te vallen door zijn ideeën over een boerenrevolutie. Waar de meeste communisten zich concentreerden op de arbeiders in de steden, zag Mao het enorme potentieel van de boerenbevolking. Hij trok zich terug in de bergen van Jiangxi en bouwde daar een revolutionaire basis, waar hij boeren rekruteerde en een guerrillaleger opbouwde.
De Lange Mars en Mao’s opkomst
In 1934 begon een cruciale fase voor de CCP, toen de KMT hen dwong tot een gedwongen evacuatie uit hun bolwerk in Jiangxi. Dit leidde tot de beroemde Lange Mars, een epische tocht van bijna 10.000 kilometer door vijandelijk gebied, waarbij de communisten voortdurend werden achtervolgd door de KMT-troepen. Hoewel slechts een fractie van de communistische strijdkrachten de tocht overleefde, werd de Lange Mars een legendarisch symbool van uithoudingsvermogen en vastberadenheid.
Tijdens deze periode groeide Mao’s macht binnen de CCP. Zijn leiderschap tijdens de Lange Mars en zijn strategie van guerrillaoorlogsvoering maakten hem de onbetwiste leider van de partij. Door zijn nadruk op het winnen van de steun van de boeren wist hij de CCP te transformeren van een bijna verslagen beweging tot een kracht die niet langer genegeerd kon worden.
De Tweede Chinees-Japanse Oorlog: Een tijdelijke wapenstilstand
Ondanks hun hevige rivaliteit, werden de KMT en de CCP gedwongen hun strijd tijdelijk op te schorten toen Japan in 1937 China binnenviel. Dit conflict, bekend als de Tweede Chinees-Japanse Oorlog, dwong de twee partijen tot een wapenstilstand in de vorm van een tweede verenigd front tegen de gemeenschappelijke vijand.
De CCP maakte echter slim gebruik van deze periode. Terwijl de KMT het grootste deel van de gevechten tegen Japan op zich nam, bouwde de CCP haar invloed op het platteland verder uit. Door hun guerrillaoorlog tegen de Japanners wonnen ze steeds meer steun onder de boerenbevolking. Dit gaf hen een sterkere basis toen de strijd met de KMT na de Japanse nederlaag hervat werd.
De hervatting van de burgeroorlog
Na het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 brak de strijd tussen de KMT en de CCP opnieuw uit, deze keer op grotere schaal en met meer geweld dan ooit tevoren. Ondanks steun van de Verenigde Staten aan de KMT, waren de nationalisten uitgeput door hun jarenlange strijd tegen Japan. Corruptie binnen de KMT en wanbeheer van de economie hadden de steun van de bevolking ondermijnd.
Aan de andere kant waren de communisten beter georganiseerd en hadden ze een groeiend leger, het Volksbevrijdingsleger. Mao’s strategie van guerrillaoorlogsvoering, gecombineerd met het winnen van de steun van de boeren, bleek uiterst effectief. In de loop van enkele jaren versloegen de communisten de nationalisten in een reeks beslissende veldslagen.
De oprichting van de Volksrepubliek China
In 1949 waren de KMT-troepen verslagen en vluchtte Chiang Kai-shek met zijn regering naar Taiwan, waar hij een eigen nationalistische regering vestigde. Op 1 oktober 1949 riep Mao Zedong de oprichting van de Volksrepubliek China uit in Peking. Dit markeerde het begin van een nieuw tijdperk voor China, een tijdperk waarin het land zich zou transformeren tot een communistische staat onder de absolute controle van de CCP.
Gevolgen van de burgeroorlog
De Chinese Burgeroorlog had verstrekkende gevolgen, niet alleen voor China, maar ook voor de rest van de wereld. De oprichting van de Volksrepubliek China betekende het begin van een nieuwe grootmacht op het wereldtoneel, en de overwinning van Mao’s communisten was een grote klap voor het Westen in de Koude Oorlog. China werd een bondgenoot van de Sovjet-Unie en de rivaliteit tussen de Volksrepubliek China en het door de Verenigde Staten gesteunde Taiwan zou decennia lang een bron van spanningen blijven.
De opkomst van Mao Zedong was niet alleen het resultaat van zijn militaire en politieke vaardigheden, maar ook van zijn vermogen om de harten en geesten van het plattelands-China te winnen. Zijn strategie van boerenrevolutie en guerrillaoorlogsvoering was cruciaal voor het succes van de CCP. Uiteindelijk bracht de Chinese Burgeroorlog een einde aan eeuwen van politieke instabiliteit, maar introduceerde ook een nieuw tijdperk van autoritaire heerschappij dat China diepgaand zou veranderen.
